همه چیز درباره انتخاب ظرفیت داکت اسپلیت و روش‌های محاسبه دقیق آن

در دنیای تهویه مطبوع، یکی از اشتباهات هنگام خرید داکت اسپلیت، انتخاب ظرفیت نامناسب است. وقتی ظرفیت خیلی کم باشه، دستگاه در فشار بالا کار می‌کنه و نمی‌تونه دمای دلخواه رو حفظ کنه. وقتی ظرفیت زیاد باشه، دستگاه دائم خاموش و روشن میشه، مصرف انرژی بالا میره و کنترل دما و رطوبت ضعیف میشه.
در این مقاله، قدم به قدم یاد می‌گیری چطور ظرفیت مناسب داکت اسپلیت رو بر اساس متراژ ساختمانت انتخاب کنی، طوری که هم آسایش داشته باشی هم هزینه‌ها کنترل بشن.

مفاهیم پایه‌ای که باید بدونی

BTU/hr: واحد سرمایش/گرمایش، یعنی مقدار انرژی که دستگاه می‌تونه در یک ساعت جابجا کنه.

تن تبرید: معمولاً در صنعت تهویه استفاده میشه؛ هر 12,000 BTU/hr تقریباً معادل یک تن تبریده.

ضریب منطقه / ضریب اصلاحی: عددی که برای جبران وضعیت آب‌وهوا، تابش آفتاب، عایق و عوامل محیطی به محاسبات اضافه میشه.

بار برودتی حقیقی: عدد دقیقِ نیاز سرمایشی محاسبه‌شده بر اساس فاکتورهای کامل (دیوار، پنجره، تجهیزات، اشخاص و…).

روش محاسبه ظرفیت با استفاده از متراژ (سرانگشتی)

روش سرانگشتی یکی از روش‌ها برای برآورد ظرفیت داکت اسپلیت است که بر اساس متراژ ساختمان و ضریب تقریبی منطقه‌ای انجام می‌شود. با این حال، این روش یک روش حدودی و تقریبی است و برای طراحی حرفه‌ای و پروژه‌های بزرگ، روش درست و استاندارد، محاسبه دقیق ظرفیت است.

مراحل کلی برآورد تقریبی

1. اندازه‌گیری فضای مفید:
   ابتدا متراژ مفید محیط مشخص می‌شود، یعنی فضایی که واقعاً نیاز به سرمایش یا گرمایش دارد. برای مثال، اگر یک واحد مسکونی 120 مترمربع باشد، این عدد پایه محاسبه قرار می‌گیرد.

2. تعیین ضریب منطقه‌ای:
   هر شهر یا منطقه بر اساس شرایط اقلیمی به یکی از چهار گروه تقسیم می‌شود: گروه اول، دوم، سوم و چهارم. هر گروه ضریب متفاوتی برای محاسبه تقریبی ظرفیت دارد.

3. محاسبه ظرفیت تقریبی:
   ظرفیت تقریبی به صورت حاصلضرب متراژ مفید × ضریب گروه شهری به دست می‌آید. این محاسبه یک عدد تقریبی است و نمی‌تواند تمام عوامل واقعی مانند تابش نور، عایق‌بندی ساختمان، ارتفاع سقف یا تجهیزات حرارتی را در نظر بگیرد.

مثال حدودی برای واحد 120 مترمربع

• گروه اول: ظرفیت حدودی 48,000 BTU/hr

• گروه دوم: ظرفیت حدودی 48,000 BTU/hr

• گروه سوم: ظرفیت حدودی 60,000 BTU/hr

• گروه چهارم: ظرفیت حدودی 84,000 BTU/hr

این روش صرفاً برای به دست آوردن یک عدد تقریبی کاربرد دارد و نباید به عنوان معیار دقیق طراحی در نظر گرفته شود.

روش محاسبه دقیق ظرفیت داکت اسپلیت

برای ساختمان‌های بزرگ و پروژه‌های حساس مثل ساختمان‌های مسکونی با متراژ بالا، پروژه‌های اداری و تجاری، استفاده از روش سرانگشتی کافی نیست. در این شرایط، محاسبه دقیق ظرفیت داکت اسپلیت ضروری است تا دستگاه درست و بهینه کار کند و مصرف انرژی کاهش یابد.

ویژگی‌های روش دقیق

این روش نیازمند اطلاعات دقیق مهندسی است، از جمله:

• متراژ دقیق و نقشه بنای ساختمان

• میزان اتلاف انرژی از دیوارها، سقف، در و پنجره‌ها

• زاویه تابش نور خورشید و جهت پنجره‌ها

• نحوه قرارگیری تجهیزات روشنایی و سایر منابع گرما

• شرایط اقلیمی منطقه و نحوه وزش باد

تمامی این اطلاعات توسط مهندسان متخصص جمع‌آوری شده و با استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی مثل Carrier HAP تحلیل و پردازش می‌شوند.

مراحل محاسبه

1. شناسایی دقیق فضاهای مورد تهویه: ارتفاع سقف، مساحت اتاق‌ها و نوع کاربری هر فضا مشخص می‌شود.

2. بررسی شرایط اقلیمی و تابش نور: دما، رطوبت، شدت و زاویه تابش خورشید در طول سال بررسی می‌شوند.

3. بررسی مصالح و عایق‌بندی: جنس دیوار، سقف و پنجره‌ها و میزان نفوذ حرارت در محاسبه لحاظ می‌شود.

4. محاسبه بار حرارتی داخلی: تعداد افراد، تجهیزات گرمازا و روشنایی تاثیرگذار بر دما مورد توجه قرار می‌گیرند.

5. محاسبه بار سرمایشی خارجی و افت فشار کانال‌ها: تابش مستقیم، جهت ساختمان و مسیر کانال‌ها باعث افزایش نیاز سرمایشی می‌شوند و باید جبران شوند.

6. استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی: تمامی اطلاعات وارد نرم‌افزارهایی مانند HAP می‌شوند تا بار برودتی دقیق و ظرفیت واقعی دستگاه بر حسب BTU/hr یا تن تبرید محاسبه گردد.

کاربرد و نکات مهم روش دقیق

• این روش یک استاندارد متداول در طراحی انواع سیستم‌های تهویه مطبوع است.

• نتیجه این محاسبات، انتخاب دستگاه با ظرفیت دقیق و بهینه را تضمین می‌کند، به طوری که عملکرد داکت اسپلیت بهبود یافته، مصرف انرژی کاهش یافته و آسایش ساکنان به حداکثر برسد.

نتیجه‌گیری

انتخاب ظرفیت مناسب داکت اسپلیت، مرحله‌ای کلیدی در طراحی سیستم تهویه مطبوع ساختمان است. ظرفیت درست دستگاه باعث می‌شود که دما و رطوبت به صورت بهینه کنترل شود و مصرف انرژی کاهش یابد.

با توجه به متراژ مفید ساختمان و گروه‌بندی شهرها، می‌توان از روش‌های سرانگشتی برای به دست آوردن یک عدد تقریبی استفاده کرد، اما این روش تنها یک برآورد حدودی است و نمی‌تواند تمام عوامل واقعی مانند تابش نور خورشید، عایق‌بندی، ارتفاع سقف و تجهیزات گرمازا را در نظر بگیرد.

بنابراین، برای داشتن دید کلی، می‌توان ظرفیت تقریبی بر اساس متراژ و ضریب منطقه‌ای محاسبه کرد، اما در نهایت، روش دقیق محاسبه ظرفیت داکت اسپلیت با در نظر گرفتن تمام عوامل مهندسی، ضریب اطمینان بیشتری برای عملکرد مناسب سیستم فراهم می‌کند.

در مجموع، شناخت متراژ مفید، تعیین گروه شهری و درک اصول پایه‌ای بار برودتی، به کاربران و مهندسان کمک می‌کند تا با دید بهتری ظرفیت مناسب داکت اسپلیت را تخمین زده و برنامه‌ریزی اولیه برای سیستم تهویه انجام دهند.